سوله‌ها، سازه‌های بزرگ و مفیدی هستند که در سراسر جهان به منظور ذخیره‌سازی و نگهداری انواع کالاها و محصولات استفاده می‌شوند. این ساختمان‌ها اغلب برای صنعت و تجارت بسیار حیاتی هستند و نقش مهمی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. در ادامه این مقاله تمامی اجزای سوله را بررسی خواهیم کرد.
بررسی اجزای سوله از نوع سازه‌ای
در زیر به بررسی اجزای سازه‌ای سوله‌ها پرداخته‌ایم:
- قاب‌های اصلی: این قاب‌ها از ستون‌ها و تیرها تشکیل شده‌اند که به عنوان اصلی‌ترین اجزای سازه ای سوله صنعتی و دیگر انواع سوله محسوب می‌شوند.
- لاپه (پرلین): پرلین‌ها به عنوان تیرهای فرعی سوله در راستای طول آن قرار می‌گیرند و وظیفه تحمل وزن پوشش سقف را بر عهده دارند. آنها با استفاده از اتصالات مناسب به تیرهای اصلی متصل می‌شوند.
- میل مهارهای سقفی (سگراد): این مهارها به عنوان عناصر کششی، تحت اثر بارهای ثقلی، کمانش پیچشی جانبی را کنترل می‌کنند و پایداری لاپه‌ها را تضمین می‌کنند.
- گیرت: گیرت‌ها به عنوان المان‌های مفصلی در جداره سوله برای نگه داشتن دیوارهای سبک استفاده می‌شوند و بارهای ثقلی و بادی را تحمل می‌کنند.
- استرات: استرات‌ها به عنوان متصل‌کننده‌های قاب‌های اصلی سوله به یکدیگر عمل می‌کنند و با کاهش تغییرشکل‌های ستون‌ها پایداری آنها را افزایش می‌دهند.
- مهاربندهای اصلی قائم و مهاربندهای سقف: این مهاربندها برای تأمین سیستم باربری جانبی در جهت طولی و عرضی سوله استفاده می‌شوند و به پایداری اعضای فشاری و مقاومت در برابر بارهای ناشی از زلزله، باد و ترمز جرثقیل کمک می‌کنند.
- وال پست: وال پست‌ها به عنوان اتصالات مناسب در دیوارهای سوله طراحی می‌شوند تا با توجه به تغییرات دمای محیط، المان‌های فولادی را در برابر کمانش و تخریب محافظت کنند.
- پی: پی‌ها به عنوان اجزای مهم در انتقال نیروها به خاک استفاده می‌شوند و برای جلوگیری از بلندشدگی سوله تحت بارهای جانبی استفاده می‌شوند.
- جرثقیل: جرثقیل‌های سقفی جهت حمل و جابه‌جایی کالاها و مواد مختلف در سوله‌ها استفاده می‌شوند.
- بست‌های قورباغه‌ای: این اجزای سوله صنعتی برای مهاربندی افقی و قائم در سوله‌ها از بست‌های قورباغه‌ای استفاده می‌شود تا جلوی لقی و افتادگی مهاربندها تحت بارهای جانبی گرفته شود.
بررسی اجزای غیر سازه‌ای و معماری سوله
در ساخت سوله‌ها، علاوه بر اجزای سازه‌ای که وظیفه تحمل بارهای وارده را بر عهده دارند، اجزای غیر سازه‌ای نیز وجود دارند که در عملکرد و عمر مفید سازه تأثیرگذارند:
- آبرو یا گاتر: در سوله‌ها جهت جمع‌آوری و هدایت آب باران در سقف استفاده می‌شود. در انتهای شیب سوله (شانه‌های سوله)، یک کانال فلزی سراسری نصب می‌شود که با شیبی که در جهت طول سوله به آن داده می‌شود، آب‌های جمع‌آوری‌شده سطحی را به لوله‌های عمودی برای دفع آب هدایت می‌کند.
- فلاشینگ: برای جلوگیری از کنده شدن آبروها و پوشاندن نقاط مختلف سقف استفاده می‌شود. فلاشینگ‌ها ورق‌هایی هستند که بر روی آبروها و بین ساندویچ پنل‌ها نصب می‌شوند. علاوه بر جلوگیری از ورود آب به داخل سازه‌ها، فلاشینگ‌ها از ورود گرد و غبار، رطوبت و آب به داخل بدنه پانل‌ها جلوگیری می‌کنند و همچنین از پیچیدن باد و صدای حاصل از وزش باد نیز ممانعت می‌کنند.
- پوشش سقف: در سوله‌ها از لحاظ سازه‌ای، هدف از پوشش سقف استفاده از سقف‌های سبک با سرعت اجرای بالا و تحمل بارهای ثقلی و باد است. امروزه پوشش سقف از ساندویچ پانل‌ها استفاده می‌شود. ساندویچ پانل‌ها شامل ورق‌های نازک بالا و پایین (کرکره‌ای، ذوزنقه‌ای یا سفالی شکل) و یک لایه عایق حرارت و صوت (مانند پلی استایرن یا پشم‌شیشه) هستند.
این پانل‌ها به دلیل وزن سبک، سرعت اجرا، عمر طولانی و خواص عایق حرارتی و صوتی خود، بسیار مناسب برای ساخت سوله‌ها هستند. پانل‌ها علاوه بر پوشش سقف، عملکرد عایق حرارتی و صوتی نیز دارند و می‌توانند در کاهش هزینه‌های انرژی و حفظ راحتی داخلی سوله تأثیرگذار باشند.
این اجزای سوله علاوه بر اینکه به بهبود کارایی و عملکرد سازه کمک می‌کنند، در حفظ ساختمان و جلوگیری از ورود آب و رطوبت به داخل سازه نیز نقش مهمی دارند.
انواع دیوار خارجی سوله‌ها
در ساختمان‌های سوله، دیوارهای خارجی به عنوان یکی از اجزای مهم مد نظر قرار می‌گیرند. نوع دیوار خارجی مورد استفاده در سوله‌ها بستگی به نوع کاربری ساختمان دارد و می‌تواند متفاوت باشد. در گذشته، سیستم‌های سنتی و سنگین برای دیوارهای خارجی استفاده می‌شدند اما امروزه از دیوارهای سبک و جدید استفاده می‌شود:
- دیوارهای آجری سنگین:
این نوع دیوارها از آجر سنگین ساخته می‌شوند. در سوله‌هایی که عبور و مرور ماشین‌آلات سنگین و دستگاه‌ها در داخل و یا خارج سوله داریم، از دیوارهای آجری سنگین به ارتفاع محدود (مثلاً 2 متر) استفاده می‌شود. برای ادامه‌ی دیوار، از مصالح سبک مانند ساندویچ پانل استفاده می‌شود. این دیوارها به دلیل مقاومت بالا در برابر ضربه، دوام بیشتری نسبت به دیوارهای سبک ساندویچ پانلی دارند.
- دیوارهای ساندویچ پانل:
از ساندویچ پانل‌ها به عنوان مصالح ساختمانی در دیوارهای سوله‌ها استفاده زیادی می‌شود. این نوع پانل‌ها از لایه‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که شامل هسته عایق، لایه مقاومتی و لایه داخلی است. ساندویچ پانل‌ها دارای وزن سبک، عملکرد عایق‌بری بالا و نصب سریع هستند.
- دیوارهای تری دی پانل:
این نوع دیوارها از پانل‌های سه بعدی تشکیل شده‌اند که علاوه بر عملکرد ساندویچ پانل‌ها، قابلیت ایجاد طرح‌ها و ظاهری زیبا را نیز دارند.
- دیواره‌های بتنی:
در برخی سوله‌ها که جهت نگهداری غلات و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود، از دیوارهای بتنی سراسری استفاده می‌شود. این دیوارها برای تحمل فشار وارد شده از غلات و مصالح انبار شده طراحه می‌شوند و معمولاً به صورت سازه‌های بتنی مسلح ساخته می‌شوند.
انتخاب این نوع از اجزای سوله، بر اساس عواملی مانند نوع کاربری ساختمان، شرایط آب و هوایی، نیاز به عایق‌بندی حرارتی و صوتی، مقاومت در برابر ضربه و سایر عوامل مربوطه صورت می‌گیرد. همچنین، الزامات مربوط به ساختمان و مقررات ملی و محلی نیز باید در نظر گرفته شود.
مهمترین نکات اجرایی و آیین نامه‌ها
مهمترین نکات اجرایی و آیین‌نامه‌های مربوط به ساخت و اجرای سوله‌ها را در زیر توضیح داده‌ایم:
- دهانه مفید سوله‌ها: با افزایش طول دهانه، وزن سوله نیز افزایش می‌یابد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در انتخاب طول دهانه، به اندازه وزن و استحکام کافی سازه توجه شود.
- فاصله قاب‌ها: اندازه دهانه‌ها و فاصله ستون‌ها بستگی به روش‌ها و مراحل تولید، فضای لازم برای جابجایی جرثقیل‌ها و سایر موارد دارد.
- شیب سوله: شیب سوله بستگی به نوع بارها (مانند بار باد و برف) دارد و باید به گونه‌ای انتخاب شود که بار باد و برف بر سازه اثر کمتری داشته باشد.
- انواع اتصالات در سوله: اتصالات در سوله‌ها باید قوی و قابل اطمینان باشند تا نیروها به درستی منتقل شوند و احتمال خرابی کمتر شود. اتصالات اصلی شامل اتصالات شانه سوله، تاج سوله، لاپه‌ها به قاب، اعضای بادبندی به سوله و پای ستون به پی هستند.
بایستی به این نکات اجرایی و آیین‌نامه‌ها در طراحی و اجرای سوله‌ها توجه شود تا سازه‌ها با استحکام و قابلیت اطمینان مناسبی احداث شوند. در نهایت، برای ساخت و اجرای سوله‌ها، توصیه می‌شود با تیم متخصص و مجربی نظیر سازه یدک کار کنید تا از اجرای درست و ایمن سازه اطمینان حاصل کنید. این تیم متخصص می‌تواند در همه مراحل از طراحی تا اجرا به شما کمک کند تا سازه‌ای با استحکام و قابلیت اطمینان مناسب احداث شود.
