انواع سوله های قوسی و بررسی آن ها

سوله قوسی یکی از پرکاربردترین انواع سازه‌های ساختمانی است. به طور کلی سوله را می‌توان سازه‌ای با سقف شیب‌دار که به دو ‌صورت تخت یا قوسی تولید می‌شود، معرفی کرد. این ساز ساختمانی دارای کاربرد‌های مختلف مانند ایجاد فضای تولیدی، کارگاهی، انبار، نظامی، آموزشی و حتی تجاری و مسکونی نیز است. سوله‌های قوسی دارای انواع مختلفی هستند و در سه نوع تیرورقی، خرپایی و سوله UBM در بازار موجود هستند. در این مطلب قصد داریم به معرفی کامل سوله‌های قوسی، مزایا و معایب آن‌ها بپردازیم.

انواع سوله از لحاظ شکل و فرم ساختاری

همانطور که پیش از این نیز بیان کردیم، به طور معمول سوله را ساختمانی بزرگ و یکپارچه با سقفی شیب‌دار می‌دانند. متناسب با کاربری در نظر گرفته برای سوله‌ها، می‌توان آن‌ها را در ابعاد مختلف طراحی و تولید کرد. لازم به ذکر است که علاوه بر کاربری و ابعاد، سوله‌ها می‌توانند از لحاظ شکل سقف و نوع مصالح با یکدیگر متفاوت باشند. به همین دلیل قصد داریم تا در این بخش به معرفی انواع سوله از لحاظ شکل ساختاری بپردازیم.

سوله تخت

1. سوله تخت تک‌ شیب تک‌ دهانه
2. سوله تخت تک‌ شیب چند دهانه
3. سوله تخت دو شیب تک ‌دهانه
4. سوله تخت دو شیب چند دهانه

سوله قوسی

1. سوله‌های قوسی زمین به زمین
2. سوله‌های قوسی دیوار به دیوار
3. سوله‌های قوسی زمین به دیوار
4. سوله‌های قوسی سه‌گوش (Gable)

انواع سوله قوسی

سوله‌های قوسی همان طور که از نام آن‌ها نیز می‌توان حدس زد، سازه‌های ساختمانی با سقفی منحنی و دارای قوس هستند. سوله‌ قوسی در ۴ طرح مختلف و با سه نوع متریال متفاوت شامل تیرورق، خرپا و ورق گالوانیزه طراحی و اجرا می‌شوند.

سوله‌های قوسی زمین به زمین

این نوع سوله عموماً به‌ صورت خرپایی یا UBM و با سازه‌ای یکپارچه ساخته می‌شود. سوله‌های قوسی UBM، بدون نیاز به هیچ‌ گونه اتصال به دیوار یا ستونی، مستقیماً به زمین متصل شده و اصطلاحاً به زمین تکیه می‌کنند.

سوله‌های قوسی دیوار به دیوار

سقف این نوع از انواع سوله‌های قوسی بر روی دو دیوار طولی سوله‌های قوسی، سوار می‌شود. سوله‌های دیوار به دیوار جزو متداول‌ترین و فراوان‌ترین انواع سوله‌های قوسی هستند که ممکن است در صنایع مختلف با آن‌ها مواجه شوید. سازه این نوع از سوله‌های قوسی به ‌صورت تیرورق، خرپا یا UBM ساخت می‌شود.

سوله‌های قوسی زمین به دیوار

سوله‌های قوسی زمین به دیوار که در اغلب موارد با هدف اتصال به یک سازه دیگر ساخته می‌شوند، از یک طرف به زمین متصل شده است و از طرف دیگر، سوله به دیوار یا یک ستون تکیه می‌دهد.

سوله‌های قوسی سه‌ گوش (Gable)

زمانیکه قوس سوله از حالت بیضی یا دایره خارج شود و به شکل یک مثلث سه ‌گوش با زاویه تیز یا منحنی نزدیک شود، سوله‌های قوسی سه ‌گوش یا Gable تولید می‌شوند.

منظور از سوله UBM چیست؟

سوله‌ها از لحاظ وزن سازه به دو دسته سوله سنگین و سوله سبک تقسیم می‌‌شوند. سوله‌های تیرورقی جزو سوله‌های سنگین و سوله‌های خرپایی و UBM جزو سوله‌های سبک هستند. در گذشته به دلیل محدودیت ساخت و فناوری مصالح تنها نوع سوله‌هایی که ساخته می‌شدند، از نوع سوله‌های تیرورقی و سنگین بودند. این در حالی است که امروزه همگام با پیشرفت و توسعه صنعت ساخت ‌و ساز، سوله‌های سبک تقریباً به طور کامل جایگزین انواع سوله‌های سنگین شدند.

سوله‌های قوسی UBM

سوله UBM که بسیاری آن را به اشتباه معادل سوله قوسی می‌دانند، تنها یکی از انواع سوله‌های قوسی به شمار می‌آیند. بهتر است بدانید که این نوع از سوله‎ها با شکل‌ دادن به ورق گالوانیزه با استفاده از دستگاه UBM در حالت مختلف طراحی و سپس تولید می‌شوند. از جمله مزایای این نوع از سوله‌های قوسی می‌توان به وزن سبک، سرعت ساخت بالا، مقاومت در برابر رطوبت، صوت و حرارت، زنگ‌زدگی و اصطکاک اشاره کرد.

از معایب سوله‌های UBM نیز می‌توان به محدودیت در طراحی و ساخت، محدودیت در ساخت سوله‌ با ابعاد بزرگ، نداشتن شرایطی برای افزودن طبقه یا جرثقیل سقفی و نبود عدم امکان جابه‌جایی آن اشاره کرد.

نحوه ساخت سوله‌های قوسی UBM

نحوه ساخت سوله‌های UBM به این ترتیب است که ابتدا، ابعاد سوله شامل طول، عرض، ارتفاع و همچنین میزان بار برف تعیین می‌شود. سپس با کمک نرم‌افزار، شکل کلی سازه محاسبه و طراحی خواهد ‌شد. در محل احداث پروژه نیز، پس از اجرای فونداسیون بتنی، با استفاده از دستگاه UBM، ورق‌های گالوانیزه به عرض ۶۰ الی ۹۰ سانتی‌متر به کمک دستگاه به شکل U تبدیل می‌شوند‎‌.

در نهایت اجزای سوله به یکدیگر دوخته و بر روی فونداسیون قرار می‌گیرند. پس از عایق‌کاری اجزا، به کمک نیروی کار ماهر در و پنجره‌های آلومینیومی سوله نصب و به این ترتیب کار ساخت سوله تمام می‌شود. شایان ذکر است که با توجه به ساختار این نوع سوله‌های قوسی، می‌توان آن‌ها را در مدت زمان بسیار کوتاه‌تری نسبت به سایر سوله‌ها آماده کرد.

مزایای استفاده از سوله قوسی

در این بخش قصد داریم به معرفی مزایای استفاده از انواع سوله‌های قوسی بپردازیم.

1. به ‌دلیل نوع ساختار سقف در سوله‌های قوسی، این سازه در برابر بارهای وارده اعم از بار برف، باد و حتی زلزله، مقاومت بسیار خوبی دارد.
2. در انواع خرپایی سوله قوسی، شکل و ساختار سقف سبب می‌شود تا دهانه‌های بزرگ و فضایی یکپارچه بدون ستون میانی شکل بگیرد. از این رو سوله‌های قوسی خرپایی گزینه مناسبی برای سالن‌های نمایش و ورزشگاه‌ها به شمار می‌آیند. در واقع، در این نوع از سوله‌های قوسی، وزن سازه نسبتاً کم بوده و از لحاظ اقتصادی نیز کاملا مقرون ‌به ‌صرفه است.
3. در سوله‌های قوسی تیرورقی و خرپایی می‌توان انواع طبقه‌های مجزا را به سازه اضافه کرد. علاوه بر این، سوله‌های تیرورقی و خرپایی قدرت تحمل جرثقیل سقفی را نیز دارند.

معایب سوله قوسی

از آنجایی سوله‌های قوسی ساختار پیچیده‌تری نسبت به سوله‌های شیب‌دار تخت دارند، در نتیجه، به محاسبات بیشتر، طراحی و اجرای بسیار دقیق‌تری نیز نیاز دارند. به همین دلیل:

1. هزینه طراحی سوله‌های قوسی حدوداً ۱۵ الی ۲۵ درصد بیشتر از سایر سوله‌ها است.
2. قطعات مورد استفاده در فرآیند ساخت سوله‌های قوسی با توجه به شیب متغیر آن‌ها و برش قوسی که دارند، به تجهیزات، دستگاه‌های برش و جوش پیشرفته‌تری نیاز دارند.
3. سوله‌های قوسی به یک نصاب و مجری حرفه‌ای و باتجربه احتیاج دارند، از این رو اجرت نصاب‌ها برای اجرای سوله‌های قوسی نسبت به سایر سوله‌ها بیشتر است.